by Phanxicovn
cath.ch, I.Media, 2022-03-31
Nhà báo Daphne Caruana Galizia bị sát hại năm 2017, đã trở thành biểu tượng của cuộc chiến chống tham nhũng ở Malta | © Continentaleurope / wikimedia / CC BY-SA 4.0
Tổng giám mục Malta, Charles Scicluna nói thẳng về những kẻ ám sát nhà báo Daphne Caruana Galizia: “Hãy ăn năn trước khi quá muộn”, nhà báo bị giết năm 2017 khi đang điều tra tham nhũng ở nước nhỏ nhất Liên minh châu Âu. Như Đức Phanxicô đến một số vùng của Ý như Campania hoặc Calabria, chuyến đi Malta ngày 2 và 3 tháng 4 năm 2022 là một khích lệ cho Giáo hội địa phương trong cuộc chiến chống những lệch lạc của những người mafia.
Vụ ám sát nhà báo Daphne Caruana Galizia ngày 16 tháng 10 năm 2017 đã đưa ra ánh sáng một bạo lực chưa từng được công chúng gắn liền với danh tiếng quốc tế của Malta, một Quốc gia du lịch, hòa bình, an ninh dưới mắt du khách.
Một quả bom gài trong xe của bà phát nổ khi bà rời nhà ở Bidnidja, phía bắc của hòn đảo, bà chết tại chỗ và đã tạo một làn sóng phẫn nộ lớn. Nhà báo 53 tuổi biết mình bị đe dọa. Bà tiến hành nhiều cuộc điều tra về nạn tham nhũng phổ biến trên hòn đảo này, biến việc miễn thuế trở thành đòn bẩy cho sự phát triển kinh tế.
“Một mình bà là cả một WikiLeaks”
Bà là nạn nhân của nhiều vụ uy hiếp, có người đã cắt cổ con chó của bà và toan đốt nhà bà. Hai tuần trước khi chết, bà nạp đơn khiếu nại lên cảnh sát địa phương.
Trang blog của bà có một lượng lớn người theo dõi. Tạp chí Politico của Mỹ xếp bà trong danh sách “28 nhân vật làm lay động châu Âu” và cho bà là người “một mình một WikiLeaks”. Những tuần trước vụ tấn công, bà điều tra hồ sơ Malta trong vụ Panama Papers, một vụ điều tra quốc tế rộng lớn về hành vi trốn thuế liên quan đến nhiều nhân vật trong giới chính trị và kinh tế.
Huy động của tổng giám mục Malta cho một nền dân chủ lành mạnh hơn
Trong một câu tweet công bố ngay sau vụ tấn công, giám mục Charles Scicluna cho biết ngài bị chấn động và đau buồn. Ngài kêu gọi “phải có một phản ứng thống nhất” của đất nước để có một “nền dân chủ thực sự được thực hiện”. Kể từ đó, ngài nhân rộng các biện pháp can thiệp vào vấn đề này.
Trong tang lễ bà Daphne Caruana Galizia, giám mục Scicluna phân ưu với các nhà báo: “Tôi khuyến khích các bạn đừng bao giờ mệt mỏi trong nhiệm vụ của mình. Bạn là mắt, là tai, là miệng của mọi người. Xin các bạn làm công việc của mình không sợ hãi và hoàn toàn tôn trọng sự thật.” Tổng giám mục Malta xem các nhà báo là “những người tự do, thông minh, hiếu kỳ, trung thực, bình thản, chắc chắn và được bảo vệ”.
Bà Nadia Delicata nói: “Giám mục Scicluna muốn nói lên sự thật để hàn gắn một đất nước bị chia cắt. Ngài là một trong những nhân vật hiếm hoi lên tiếng về vụ giết người này”, bà Nadia Delicata, thần học gia, đại diện giáo phận Malta về Truyền giáo đã phát biểu trong cuộc trao đổi với các nhà báo được tổ chức trước chuyến đi của Đức Phanxicô.
Bà nói: “Trong cương vị lãnh đạo tinh thần ở Malta, giám mục Scicluna đã nâng tinh thần người dân để vượt lên cú sốc.” Bà cho biết, cứ mỗi ngày 16 hàng tháng, giáo phận tổ chức buổi canh thức cầu nguyện cho nhà báo bị sát hại vào ngày 16 tháng 10 năm 2017.
Đây là cam kết lâu dài của Giáo hội địa phương chống lại não trạng bè phái, thậm chí là “bộ tộc” vẫn còn in dấu nơi một số người Malta. Bà Nadia Delicata lấy làm buồn vì sau vụ tấn công, có một số người còn công khai cho rằng nhà báo đáng bị giết.
Rúng động lên tận đỉnh cao Quốc gia
Vụ tấn công đã làm rúng động Thủ tướng Lao động Joseph Muscat vào thời điểm đó, một số người trong chính quyền có người thân dính líu đến các vụ trốn thuế mà nhà báo điều tra. Hơn bốn năm sau vụ ám sát, các vùng xám vẫn ở trong tay những người ra lệnh, dù kẻ tình nghi bị tuyên án 15 năm tù vào tháng 2 năm 2021. Tháng 7 năm 2021, một cuộc điều tra độc lập của một quan tòa và hai thẩm phán về hưu đã tố cáo “văn hóa không bị trừng phạt” trong chính phủ Malta vào thời điểm đó.
Các tác giả cuộc điều tra khẳng định: “Nhân rộng việc không trừng phạt trên các cơ quan hành chính và cảnh sát sẽ làm sụp đổ Quốc gia pháp quyền.” Họ cáo buộc chính quyền Joseph Muscat đã không bảo vệ nhà báo. Nếu chánh văn phòng và hai bộ trưởng của ông dính líu trong cuộc điều tra của bà Daphne Caruana Galizia, thì bản thân người đứng đầu chính phủ chưa bao giờ bị chính thức buộc tội tham ô. Cuối cùng, ông từ chức vào tháng 1 năm 2020, sau một cuộc khủng hoảng chính trị kéo dài.
“Hãy ăn năn trước khi quá muộn”
Khi cử hành tang lễ của nhà báo, tổng giám mục Scicluna đã nói với những tên sát thủ này: “Rất khó để trốn tránh công lý trần thế, nhưng quý vị không bao giờ có thể thoát khỏi công lý của Chúa. Hãy ăn năn trước khi quá muộn”.
Những lời nói này vọng lại lời của Đức Phanxicô phát biểu trong một nhà thờ ở Rôma ngày 21 tháng 3 năm 2014: “Hãy ăn năn hoán cải khi còn thời gian, để không phải kết thúc trong địa ngục. Đó là những gì chờ quý vị nếu quý vị tiếp tục đi trên con đường này”. Ngài cảnh báo trong buổi cầu nguyện do hiệp hội chống mafia của linh mục Ý Luigi Ciotti tổ chức, linh mục cũng đã đến Valletta năm 2019 để tưởng niệm nhà báo bị sát hại.
Ngoài ý nghĩa hành hương theo bước chân của Thánh Phaolô, chuyến đi Malta của Đức Phanxicô còn để hỗ trợ người di cư trong bối cảnh vùng Địa Trung Hải, khuyến khích một Giáo hội cam kết đấu tranh chống tham nhũng, chống mafia, hỗ trợ một Quốc gia pháp quyền và hội nhập châu Âu.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
