Lm Phêrô Trần Thế Tuyên
I. Khái quát về Fatima
Theo thông tin của Bách Khoa Tự Điển thì:
Tên gọi Fátima, nguyên gốc tiếng Á Rập, nguyên là tên Công Chúa Hồi Giáo trở lại đạo Công Giáo khi kết hôn với bá tước Ourém năm1158 khi quân đội Công Giáo chiếm cứ vùng đất nầy.
Cũng theo Bách Khoa Tự Điển thì Fatima là một thành phố nhỏ của Bồ Đào Nha chỉ có chừng 8.000 dân cư, thuộc khu vực gọi là Vila Nova de Ourém, quận Satarém, cách thủ đô Lisbon Bồ Đào Nha 125 km.
Người ta có thể đến Fatima bằng nhiều cách. Tôi xin đề nghị một cách giản tiện và rẻ tiền: Khi xuống phi trường Lisbon, Bồ Đào Nha, nếu đi ít người, lấy taxi đi đến trạm xe bus tên: Terminal RODOVIARIO. Nên đi từng 4 người lên 1 taxi thì chỉ trả 5 Euro 1 người. Nếu mỗi người một taxi, giá 15 Euro. Taxi không có đồng hồ tính tiền, phải nói giá trước.
Mua vé xe bus đi Fatima từ quầy bán vé chỉ có 11.50 Euro một người và đi rất thoải mái mất khoảng 1 giờ 15 phút là tới Fatima.
Có vô số khách sạn ở Fatima, nhất là trong năm 2017 nầy, mừng Đệ Nhất Bách Chu Niên Đức Mẹ hiện ra ở Fatima. Chọn những khách sạn càng gần đền thánh càng tốt như Hotel 3 Pastorinhos (Khách sạn 3 Trẻ Chăn Chiên) hay Hotel Sao Jose (Thánh Giuse) hay Travel Hotel… giá chỉ chừng 50 Euro/1 đêm gồm ăn sáng. Hai người một phòng thì không có gì đến nỗi gọi là nhiều tiền quá. Nên ăn sáng thật no. Của chùa mà lị!
Ăn uống: Có rất nhiều hàng quán chung quanh đền thánh Fatima. Chỉ tốn chừng 10 Euro, có thể có một bữa ăn no ngon miệng. Người Việt Nam có thói quen mang mì gói hay những túi café pha sẵn theo. Đây là cách thức giản tiện và thực tế gọn nhẹ. Chúng ta có thể xin nước nóng từ khách sạn dễ dàng. Không có gì là xấu hỗ trong chuyện tiết kiệm nầy cả. Cái làm cho người ta không thích người Á Châu, nhất là người Tàu là: Ăn nói lớn tiếng ồn ào và yếu kém trong việc giữ gìn vệ sinh. Nói ra hơi mích lòng, nhưng sự thật là vậy.
Không cần và cũng không nên di chuyển bằng xe lớn ở khu vực chung quanh đền thánh: Khu vực Đền Thánh tức khu vực đồi Cova da Iria ngày xưa, có hai vương cung thánh đường, có sân rộng có sức chứa cả 300 ngàn khách hành hương và có nhiều cơ sở khác… không chấp nhận một phương tiện di chuyển nào ngoài khách đi bộ.
Khu vực chung quanh: Chặng đàng thánh giá – Aljustrel Fatima, tức khu di tích nhà của Lucia, Jacinta và Phanxicô… Tốt hơn nên đi bộ hay bằng xe toa dài giống hình xe lửa nhỏ, chở khách hành hương đến từng chặng trong khu vực chung quanh Fatima. Khách hành hương có thể đi đến một địa điểm… xuống xe đi bộ… và sang trạm khác để lên xe đi tiếp hay quay về đền thánh. Giá 5 Euro một chuyến dài như vậy.
II. Đức Mẹ hiện ra cho 3 trẻ chăn chiên: Lucia, Phanxicô và Jacinta.
Người ta hay hỏi: Tại sao Đức Mẹ thường hiện ra cho những trẻ em nghèo như Barnadette Soubirous và những cô bé gái khác ở Lộ Đức đi quơ gom củi trong rừng về nấu bếp hay như Lucia, Phanxicô và Jacinta đi chăn chiên ngoài đồng vắng? Câu trả lời thường là vì: các trẻ em nầy nghèo, đơn sơ chân thành… hay vì người nghèo thì dễ phó thác nơi Chúa.
Không ai chối bỏ lối giải thích trên… Tuy nhiên khi biết lịch sử thời đó ở vùng Fatima nầy thì tôi nghĩ cũng khó kiếm trẻ em giàu hay đang đi học để Đức Mẹ hiện ra… Cách nay 100 năm, vùng Fatima nghèo lắm, nhà cửa lụp sụp không hơn gì Việt Nam mình. Nhà của Lucia, ngay sát bên vách là chuồng gia súc… Trẻ em phải giúp Cha mẹ chăn chiên cừu ngoài đồng giống như trẻ em Việt Nam chăn trâu, chăn bò vậy.
Ba trẻ chăn chiên:
Lucia of Jesus: sinh ngày 22.3.1907, ở Aljustrel (Aljustrel tên gọi khu vực gồm giáo xứ Fatima và dân làng, trong đó có hai gia đình Lucia Santos và Phanxico và Jacinta Marto) Bồ Đào Nha.
– Cha mẹ: Ông Bà Maria Rosa và Antonio dos Santos.
Lucia là con gái út trong gia đình Santos có sáu người con. Hiện tại, còn bà Maria dos Santos sinh năm 1920, cháu gọi Lucia bằng cô.
– 17.6.1921 Lucia vào nội trú học viện Vilar của quí soeur dòng Thánh Dorothy. Sau đó chuyển sang Tuy, nơi nhận tu phục và lấy tên Maria Lucia of Dolours. Ngày 3.10.1928 Lucia khấn tạm và ngày 3.10.1943 khấn trọn.
– Ngày 25.3.1948 Soeur Lucia chuyển sang dòng kín Thánh Têrêsa ở Coimbra và lấy tên: Maria Lucia of the Immaculate Heart, Nữ tu Maria Lucia của Trái Tim Vẹn Sạch Đức Mẹ. Lucia chết ngày 13.2.2005. Mộ phần: Trong Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Fatima ở Cova da Iria, sát mộ phần của Jacinta.
Phanxicô Marto: Sinh ngày 11.6.1908, ở Aljustrel, giáo xứ Fatima, Bồ Đào Nha. Phanxicô chết rất thánh thiện ngày 4.4.1919 tại nhà Cha Mẹ mình. Phanxicô sau ngày nhìn thấy Đức Mẹ đã dâng kinh nguyện hằng ngày để an ủi Chúa vì sự xúc phạm của nhân loại tội lỗi. Mộ phần được chuyển vào Vương Cung Thánh Đường nằm riêng bên cánh phía Đông. Tuyên phong chân phước ngày 13.5.2000 do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II.
Jacinta Marto: Sinh ngày 5.3.1910 ở Aljustrel, Fatima, Bồ Đào Nha. Chết ngày 20.2.1920 ở bệnh viện Estefania ở Lisbon. Jacinta còn rất trẻ nhưng mang căn bệnh không chửa trị được và trải qua nhiều đau khổ phần xác. Jacinta dâng những đau khổ phải chịu cho tội nhân, cho hoà bình hế giới và cho Đức Thánh Cha. Mộ phần: Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Fatima, bên phía Tây, cạnh mộ phần Lucia. Tuyên phong chân phước ngày 13.5.2000 do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II.
Nơi chốn: Cova da Iria – nơi là đền thánh nguy nga bây giờ – hiện tại có nhà nguyện Đức Mẹ hiện ra, có thánh lễ sáng chiều mỗi ngày và qui tụ rất đông khách hành hương.
Cây Sồi – Tiếng Anh: Holm Oak | tiếng Pháp: Chêne | tiếng Tây Ban Nha: Encina. Cây Sồi: Loại cây có tàng to na ná như cây cồng ở Việt Nam mình. Hiện tại có cầy Sồi thật lớn được rào giậu và chăm sóc chu đáo. Người ta tin đây chính là cây Sồi mà 100 năm trước Đức Mẹ hiện ra cho 3 trẻ chăn chiên. Tôi nghĩ: Đây chỉ có thể là cây sồi “con” hay “cháu” của cây sồi nguyên thuỷ 100 năm trước. Không lẽ cây sồi có tuổi thọ đến hơn 100 năm?
Những lần Đức Mẹ hiện ra:
1. Ngày 13 tháng 5 năm 1917
Vào khoảng giữa trưa, sau khi đã lần chuỗi như thói quen thường lệ. Ba trẻ thấy ánh chớp sáng, nghĩ là trời sắp giông mưa, nên định lùa đàn vật về nhà, thì một vầng sáng chói lòa đã xuất hiện trên một cây sồi ngay hướng các em đang đi. Các em sửng sờ khi thấy một Bà đang đứng trong vầng sáng trên ngọn cây. Bà đẹp đến nổi các em không thể nào diễn tả được. Sau này, các em cho biết Bà là Ðức Mẹ rất trẻ và vào khoảng 16 tuổi.
Ðức Mẹ đã phán bảo các em: Rất cần thiết để cầu nguyện nhiều hơn nữa để mang hoà bình cho nhân loại! Bà đẹp nầy yêu cầu các em đến đây thêm năm lần liên tiếp nữa vào ngày 13 mỗi tháng.
2. Ngày 13 tháng 6 năm 1917
Nhiều người hiếu kỳ đã theo các em đến đồi Cova da Ira nầy. Nhưng họ không thấy, chỉ có 3 trẻ thấy Đức Mẹ thôi. Ðức Mẹ cho các em biết rất nhiều linh hồn sẽ phải sa hỏa ngục vì không có ai cầu nguyện cho họ ăn năn trở lại. Đức Mẹ nhắn nhủ 3 trẻ dâng các việc hy sinh cho người tội lỗi sớm biết ăn năn trở lại. Ðức Mẹ cũng cho Francisco và Jacinta biết là các em được về Thiên Ðàng trước, còn Lucia sẽ ở lại để truyền bá Mệnh Lệnh Fatima.
Ðức Mẹ nói với các em thêm lời nguyện ngắn sau mỗi chục khi lần chuỗi: “Lạy Chúa Giêsu, xin tha tội cho chúng con, xin cứu chúng con khỏi sa hỏa ngục, xin đem các linh hồn lên Thiên Ðàng, nhất là những linh hồn cần đến lòng Chúa thương xót hơn”.
3. Ngày 13 tháng 7 năm 1917
Lần hiện ra nầy, Lucia xin Đức Mẹ cho biết tên và cho phép lạ để mọi người tin.
Đức Mẹ bảo: Đến tháng 10 sẽ cho biết tên cũng như làm phép lạ. Đức Mẹ khuyên các em phải cầu nguyện, hãm mình và hy sinh với lời nguyện ngắn: “Lạy Chúa Giêsu, con xin dâng những hy sinh này để đáp lại tình yêu Chúa, để cầu nguyện cho kẻ có tội được ăn năn trở lại và để đền tạ những tội xúc phạm đến Trái Tim Vẹn Sạch Mẹ Maria.”
Khi Ðức Mẹ phán điều này, Ðức Mẹ dang rộng hai tay ra, các em đã nhìn thấy một biển lửa với vô số ma quỷ và các linh hồn tội lỗi… tất cả bị nung đỏ như than hồng và kêu la đau đớn tuyệt vọng… Đức Mẹ bảo: Ðể cứu các linh hồn khỏi sa hỏa ngục, Thiên Chúa muốn phát động lòng tôn sùng Trái Tim Vẹn Sạch Ðức Mẹ trên hoàn cầu. Đức Mẹ tiên báo thảm hoạ chiến tranh, Giáo Hội bị bách hại và Đức Mẹ cũng muốn người ta dâng nước Nga cho Trái Tim Vẹn Sạch Đức Mẹ để tránh tai hoạ chiến tranh. (Ít tháng sau đó Hitler ra lệnh động viên và bắt đầu tuyên chiến với thế giới)
4. Ngày 13 tháng 8 năm 1917
Tháng 8 năm 1917, Xã Trưởng Fatima không muốn dân làng bị xáo trộn nên cho lệnh bắt giam 3 trẻ.
Tuy nhiên ngày 13.8.2017 vẫn có 15 ngàn người hiện diện ở Cova da Ira để chờ Đức Mẹ hiện ra như đã hứa với 3 trẻ. Đến giữa trưa, giờ Ðức Mẹ thường hiện ra. Sấm chớp và một đám mây bay ngang cây sồi và dừng lại trong chừng một phút rồi biến mất. Người ta chỉ nghe sấm chớp và đám mây chứ không thấy Đức Mẹ như họ kỳ vọng.
Sau đó, ngày 19 tháng 8 năm 1917, Ðức Mẹ lại hiện ra với các em, không ở chỗ Cây Sồi đồi Cova da Ira như thường khi mà ở Valinhos, cách khu Aljustreal chừng 500 mét. Ðức Mẹ đã tỏ ra không mấy hài lòng về việc làm của ông Xã Trưởng. Lời nhắn nhủ vẫn là siêng năng cầu nguyện và lần chuỗi Mân Côi.
5. Ngày 13 tháng 9 năm 1817
Trưa ngày 13 tháng 9 năm 1917, hơn 30 ngàn người đã tràn ngập thung lũng Cova.
Ðức Mẹ hiện ra cho 3 trẻ và nhắn nhủ: Siêng năng lần chuỗi Mân Côi và cầu nguyện hằng ngày. Đức Mẹ hứa là: Đến tháng 10 năm 1917, các em sẽ được thấy cả Thánh Giuse, Chúa Hài Ðồng, Ðức Mẹ Núi Camêlô và Ðức Mẹ Sầu Bi.
Người ta ghi nhận là trong số 30 ngàn người hiện diện trong ngày 13.9.2017 nầy có Cha Tổng Đại Diện Giáo Phận Leiria, Ðức Ông John Quarsema… Tất cả nhìn nhận là đã nhìn thấy một cách tỏ tường và minh bạch một vầng hào quang đã di chuyển từ Ðông sang Tây – trong một bầu trời trong sáng – tới chỗ vẫn thường hiện ra và sau một thời gian đã biến mất về hướng mặt trời.
6. Ngày 13 tháng 10 năm 1917 – có 70.000 người hiện diện.
Trong lần hiện ra nầy, Đức Mẹ tự xưng là Đức Mẹ Mân Côi (Lady of Rosary) và yêu cầu xây nhà nguyện nơi nầy để tôn vinh Mẹ. Sau đó Đức Mẹ đã cho mọi người nhìn thấy hiện tượng lạ hết sức kinh hoàng như đã hứa: Mặt trời thành như chiếc dĩa bằng bạc và nhảy múa, lượn vòng như bánh xe lửa và gần như rơi xuống trên trái đất.
Sau nầy khi đã là nữ tu dòng Thánh Dorothy ở Tây Ban Nha, Đức Mẹ còn hiện ra cho Lucia hai lần, đêm 10 tháng 12. 1925 và 15.2.1926. Rồi khi ở tu viện ở Tuy, Đức Mẹ hiện ra cho Lucia đêm 13 và 14 tháng 6.1926. Tất cả những lần hiện ra nầy đều nhắn nhủ Lucia hãy cổ động việc dâng kính ngày Thứ Bảy đầu tháng cho Đức Mẹ bằng việc lần chuỗi Mân Côi, xưng tội và rước Mình Thánh Chúa. Đồng thời Đức Mẹ cũng yêu cầu dâng Nước Nga cho trái tim vẹn sạch Đức Mẹ. Đây cũng là bí mật của Fatima.
III. Quang cảnh đền thánh – Những điều đáng xem
Nhà nguyện Đức Mẹ hiện ra – Chapel of apparitions: Một nhà nguyện không có tường kín nhưng mở ra sân rộng để đón khách hành hương dự lễ… sức chứa không giới hạn, có thể 500 hay nhiều hơn. Điểm đáng chú ý của nhà nguyện là nơi gian cung thánh có tượng Đức Mẹ Fatima, được dựng đúng nơi mà Đức Mẹ hiện ra cho ba trẻ ngày 13.5.1017. Cũng chính tượng Đức Mẹ nầy mà ngày 13.5.1982 Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã đến để tạ ơn Đức Mẹ đã cho thoát chết khi bị ám sát ngày 13.5.1981 ở công trường thánh Phêrô. Viên đạn ám sát đã được gắn ngay dưới đỉnh triều thiêng của Đức Mẹ Fatima.
Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Mân Côi – cũng được gọi là Vương Cung Thánh Đường Fatima. Bách Khoa Tự Điển thông tin như sau: Ngày 28.4.1919 người ta đã xây 1 nhà nguyện nhỏ tại nơi Đức Mẹ hiện ra. Nhà nguyện đó được xây bằng đá và vôi, lợp ngói, dài 3,30 m, rộng 2,80 m, cao 2,85 m. Năm 1921, giám mục mới cai quản giáo phận Leiria cho phép việc tôn sùng Đức Mẹ Fátima, và năm 1930 – sau 7 năm điều tra – giám mục này đã công nhận chính thức việc Đức Mẹ hiện ra ở Fátima.
Từ năm 1928 người ta khởi công xây Vương cung thánh đường tại Fátima và hoàn tất năm 1931. Thánh đường này theo lối kiến trúc tân cổ điển, dài 70,50 m, rộng 37 m. Bên trong có 15 bàn thờ dâng kính 15 mầu nhiệm Mân Côi. Phía bên trái trong nhà thờ là 2 ngôi mộ của Jacinta Marto (chết 1920) và Lúcia (chết năm 2005), bên phải là mộ của Francisco Marto (chết 1919).
Bên cạnh cuối thánh đường là các dãy cột có mái che nối với tu viện 1 bên và bệnh viện 1 bên. Nếu tính cả các tòa nhà này thì khu thánh đường có diện tích là 86.400 m2, chứa được khoảng 300.000 người.
Đài Thánh Tâm Chúa Giêsu: Xây dựng từ năm 1932 – Đây là một trụ cao nằm ở giữa sân đền thánh – Có tượng Thánh Tâm trên cao và dưới chân là suối nước ban ơn thiêng cho khách hành hương.
Bức tường Bá Linh: Bức tường Bá Linh thật được dựng đêm 12 tháng 8 năm 1961 và bị phá sập ngày 9 tháng 11.1989. Những đi dân Bồ Đào Nha ở Đức năm 1994 đã mang một mảnh của bức tường Bá Linh thật dựng ở phía Nam của Đền Thánh để tạ ơn Chúa và Đức Mẹ vì Đông Đức bị sụp đổ.
Công trường Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II: Đứng đối diện với Vương Cung Thánh Đường Chúa Ba Ngôi, bên tay trái, người ta dựng một thánh giá, theo mẫu của Đức Giáo Hoàng thích, cao 34 mét và cánh thánh giá rộng 17 mét. Gần đó là tượng Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II bằng đồng đen.
Vương Cung Thánh Đướng Chúa Ba Ngôi: Nằm đối diện với Vương Cung Thánh đường Đức Mẹ Mân Côi. Điều khác biệt đáng chú ý là hai vương cung Thánh đường, nhưng một thánh đường thì nằm vươn cao chót vót, còn một thánh đường, thánh đường Chúa Ba Ngôi thì phần lớn nằm chìm dưới đất. Vương Cung Thánh Đường Chúa Ba Ngôi lớn mênh mông, có sức chứa khoảng 9 ngàn người… và đặt biệt là có nhà triễn lãm nghệ thuật thánh cũng như hàng chục hội trường để sinh hoạt cho nhiều giới.
Còn có nhiều điều đáng chú ý khác như: Trung tâm mục vụ Phaolô VI; Công Trường Thánh Giáo Hoàng Piô XII; Nhà Đức Mẹ núi Camêlô nằm phía sau nhà xứ Fatima; Nhà Đức Mẹ sầu bi để cứu giúp những bệnh nhân khi có hành hương lớn; Nhà nguyện chầu Thánh Thể liên tục… Điều nầy cho thấy sinh hoạt qui mô, lớn lao và tổ chức thật chặt chẽ của trung tâm hành hương Fatima.
- Khu xóm Aljutrel và Valinhos:
Khu xóm Aljustrel: Khu xóm có nhà của Lucia và Phanxicô và Jacinta. Hai nhà cách nhau khoảng hai trăm mét. Người ta cố gắng giữ nguyên những gì đã có từ thời 3 Trẻ được Đức Mẹ hiện ra. Những căn nhà nhỏ, nghèo và đơn giản. Nhà Lucia có chuồng gia súc sát bên và có giếng nước, nơi mà thiên thần hiện ra cho 3 trẻ mùa hè 1916.
Valinhos: Nơi Đức Mẹ hiện ra cho 3 trẻ ngày 19.8.1917 thay vì 13.8. (Ba trẻ bị xã trưởng bắt giữ không cho xuất hiện ở Cova da Iria như những lần trước). Người ta có xây đài Đức Mẹ ở đây.
Chặng đàng Thánh Giá: Không có liên hệ lịch sử đến việc Đức Mẹ hiện ra cho 3 trẻ chăn chiên. 15 chặng đàng Thánh giá nầy chỉ mới thiết lập năm 1964 do những người tỵ nạn Hungary để cám ơn Chúa vì cho quốc gia của họ thoát nạn Cộng sản.
IV. Suy tư cá nhân:
Chuyện ngày xưa vẫn còn xảy ra ngày nay: Khi Bernadette Soubirous cho tin là đã thấy một bà thật đẹp hiện ra cho cô. Bà nầy có cầm chuỗi và dạy Bernadette phải đọc kinh cầu nguyện và lần chuỗi… Cả nhà, cả mẹ của Bernadette cũng đâm bực mình với “cái đứa bất thường” nầy. Bà mẹ đã cấm Bernadette loan tin nhảm nầy và không cho ra nơi thấy bà đẹp nầy nữa. Nhưng Bernadette vẫn đi kiếm củi và vẫn đến với Đức Mẹ thêm 15 lần nữa… Rồi cho tới một ngày không những gia đình mà cả làng, cả địa phận và bây giờ cả thế giới tin là Đức Mẹ hiện ra với cô bé và kéo đến để xin được ơn khỏi bệnh.
Ba trẻ chăn chiên ở làng Fatima xa xôi cũng vậy: Cha sở cho là 3 đứa trẻ nói nhảm! Ông xã trưởng bắt 3 trẻ giữ… Nhưng rồi sau đó có hàng 30 chục ngàn người rồi đến 70 ngàn và cả giáo quyền đều đến để mong thấy Đức Mẹ… Ngày nay, cả Fatima phồn thịnh nhờ Đức Mẹ hiện ra… Lúc nào cũng thấy có hàng ngàn người đến Fatima… Đức Giáo Hoàng Phanxicô tuyên bố mừng trọng thể 100 năm Đức Mẹ hiện ra ở Fatima. Tôi dâng thánh lễ ở Fatima suốt hai ngày. Thánh lễ ngày thường cũng có chừng 20 – 30 linh mục. Thánh lễ lúc 8 giờ sáng cũng qui tụ được 500 người tham dự. Người hành hương nhiều và thật sốt sắng.
Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp được nhiều người mộ mến và nhiều người nhận được ơn lành của Chúa qua Cha chuyển cầu. Tôi chỉ xin đề nghị: Làm gì đó để tỏ lòng biết ơn Cha PX. Trương Bửu Diệp. Cái làm gì đó cụ thể là: LO VÀ CẦU MONG CHO CHA SỚM CÓ NGÀY HIỂN THÁNH. Đồng ý là chuyện lo hay cầu mong nầy không buộc tất cả mọi người. Tuy nhiên nếu có anh chị em nào mộ mến hay loan truyền lòng mộ mến Cha Diệp thì mang lợi tinh thần, vật chất cho các linh hồn. Không ích gì để nhân danh giáo quyền mà ngăn cấm hay xuyên tạc chuyện đạo đức nầy…. Hậu quả: Sẽ bị mang tiếng xấu suốt đời là “hạ Cha Diệp xuống!”.
Lm Phêrô Trần Thế Tuyên
