Khu lăng mộ nổi tiếng nhất Ấn Độ nằm ở thành phố Agra, cách thủ đô New Delhi khoảng 230 km với 4 giờ di chuyển bằng ôtô. Công trình của thế kỷ 17 được UNESCO công nhận là di sản thế giới năm 1983 và mô tả là một “kiệt tác được cả thế giới chiêm ngưỡng trong số các di sản thế giới”.
Không còn nghi ngờ gì nữa, Taj Mahal là một trong những di tích nổi tiếng nhất thế giới. Toàn bộ khu phức hợp, bao gồm lăng mộ trắng nổi tiếng, một chiếc hồ phản chiếu và những khu vườn tươi tốt, cùng với các tòa nhà khác, là minh chứng cho sự tinh tế trong văn hóa của Đế chế Mughal.
Chắc hẳn nhiều người cũng biết rằng Taj Mahal là kết tinh từ câu chuyện tình có hậu giữa một vị hoàng đế và vợ của mình. Nó được xây dựng từ năm 1631 – 1648 theo lệnh của Shah Jahan (1592-1666), hoàng đế Mughal thứ năm, người trị vì từ năm 1628 đến năm 1658. Dưới triều đại của ông, Đế chế Mughal đã đạt đến đỉnh cao văn hóa và đặc biệt là Thời kỳ Hoàng kim của kiến trúc.
Với lối kiến trúc phức tạp và thiết kế hài hòa, Taj Mahal không chỉ là đỉnh cao của kiến trúc Ấn Độ mà còn là đỉnh cao của kiến trúc nói chung. Ngay bây giờ, hãy cùng designs.vn điểm qua một số sự thật thú vị về tòa nhà nổi tiếng thế giới này và quá trình xây dựng đầy kỳ công của một kiệt tác thế giới.
5 sự thật thú vị về Taj Mahal thể hiện tình yêu và sự tận tâm dành cho khu phức hợp này.
NÓ LÀ KẾT TINH CỦA TÌNH YÊU
Trong 30 năm trị vì, Shah Jahan được mệnh danh là vị hoàng đế tàn bạo, vô độ, bất nhẫn nhưng lại có một tình yêu quá lớn với vợ – Mumtaz Mahal (1593-1631).
Hoàng tử Khurram, người đầy hy vọng kế vị ngai vàng, là con trai của vua Jahangir có nhiều biệt tài: đàn hay, hát giỏi, có khiếu làm thơ, tinh thông võ nghệ… Khurram dù còn nhỏ nhưng nổi tiếng can trường, có công rất lớn giúp vua cha dẹp loạn, đánh bật quân xâm lược. Vua yêu quý hoàng tử nhất trong số các con, đặt cho ông cái tên Shah Jahan (theo tiếng Ba Tư có nghĩa là Chúa tể thế giới).
Hoàng đế Shah Jahan đã xây dựng công trình Taj Mahal để cất giữ lăng mộ của người vợ yêu dấu Mumtaz Mahal. Bộ phim tài liệu Mystery files: Taj Mahal (Hồ sơ bí ẩn: Đền Taj Mahal) được chiếu trên kênh National Geographic (Mỹ) kể rằng: Một sáng đầu năm 1607, hội chợ Meena ở Delhi được tổ chức. Tại khu chợ Meena, Khurram bỗng lặng người khi nhìn thấy một cô gái bán lụa, đeo những chuỗi hạt thủy tinh lấp lánh nơi cổ. Vẻ đẹp của nàng nhanh chóng thu hút Khurram. Nàng là Arjumand Banu Begum, tròn 14 tuổi nhưng có sắc đẹp khiến bao chàng trai điêu đứng. Begum là con vị quan đại thần Abdul Hasan Asaf Khan, anh trai Nur Jahan (hoàng hậu của vua cha Jahangir).
Hôm sau, hoàng tử Khurram lập tức xin cưới Begum. Vua Jahangir đồng ý nhưng buộc phải dời ngày khác cho thuận lịch triều đình nên Khurram mãi tơ tưởng nàng Begum, nằng nặc đòi vua cha cho làm lễ thành hôn dù lúc đó đã có vợ là Akbarabadi Mahal. Năm 1609, Khurram lấy vợ thứ hai – Kandahari Mahal nhưng vẫn cứ thương nhớ Begum. Có thể nói, hai cuộc hôn nhân trước đó của Khurram chủ yếu là vì mục đích chính trị. Ngày 10.5.1612, ước mong suốt 5 năm dài của Khurram mới được toại nguyện: trở thành chồng của Begum. Yêu vợ đến nỗi, Khurram đặt cho Begum cái tên Mumtaz Mahal, tiếng Ba Tư có nghĩa người được yêu nhất trong cung điện.
Cuối năm 1630, trong lúc thân chinh dẹp những phần tử ly khai, hoàng đế Shah Jahan thuận theo ý vợ cho nàng đi cùng ra trận trong lúc bụng mang dạ chửa đứa con thứ 14. Cô công chúa Gauhara Begum ra đời khỏe mạnh trong khi Hoàng hậu Mumtaz Mahal lại băng hà tại Burhanpur thuộc Deccan (nay là Madhya Pradesh) do sinh khó và kiệt sức vì theo chồng chinh chiến quá lâu. Năm đó là 1631, Mumtaz Mahal chỉ 39 tuổi. Quá đau đớn, chính hoàng đế Shah Jahan phải thốt lên rằng: “Chính tình yêu của ta đã giết chết nàng!”. Ông mất ăn mất ngủ trong nhiều tháng liền, ngồi trầm tư một mình, không màng đến danh lợi. Sử sách Ấn chép rằng chỉ sau một đêm thức trắng vì mất vợ, râu tóc của vua Jahan bạc trắng. Ngày nào ông cũng ra mộ vợ khóc than dù bên mình là hàng ngàn cung tần mỹ nữ.
Lúc hấp hối, hoàng hậu Mumtaz Mahal trăn trối 3 điều với chồng: Xây cho bà ngôi đền. Hằng năm đến ngôi đền thăm bà vào ngày giỗ. Và cuối cùng thay bà nuôi dạy con cái thật tốt. Để tỏ lòng thương nhớ vợ, hoàng đế Shah Jahan ra lệnh xây một ngôi đền thật hùng vĩ, nguy nga tráng lệ. Một năm sau ngôi đền được khởi công tại cố đô Agra (thời gian xây dựng từ 1632 đến 1643), được ông đặt tên là Taj Mahal.
Tuy nhiên, như một định mệnh của luật nhân quả, hoàng đế Shah Jahan cũng bị các con “dòm ngó” ngai vàng. Aurangzeb là con thứ sáu của Jahan và Mumtaz Mahal xung đột với cha do mâu thuẫn ngày càng trầm trọng vì biết cha ưu ái anh trai trưởng hơn. Bi kịch xảy ra khi Jahan bắt đầu ngã bệnh năm 1658, các con trai tranh đoạt ngôi vua. Cuối cùng Aurangzeb chiến thắng sau khi giết tất cả anh em trai và nhốt vua cha Shah Jahan vào pháo đài Agra.
Suốt thời gian bị giam cầm, Shah Jahan không hề oán trách, chỉ cầu xin con mở cửa sổ phòng giam hướng về đền Taj Mahal để có thể ngày đêm ngắm người vợ quá cố. Yêu cầu được Aurangzeb chấp nhận. Thế là bao nhiêu mùa mưa nắng qua đi, Jahan vẫn lặng lẽ ngồi đó, mắt nhìn về ngôi đền Taj Mahal, nhớ lại quãng đời đã qua trong đau đớn tủi nhục. Vì quyền lực ông đã sát hại anh em mình, rồi giờ đây chính con trai lặp lại điều đó. Ông suy sụp dần và qua đời gần 8 năm sau đó (31.1.1666). Thi thể Jahan được chôn trong đền Taj Mahal, ngay cạnh người vợ ông yêu thương.
CẢ MỘT ĐỘI QUÂN ĐƯỢC HUY ĐỘNG ĐỂ XÂY DỰNG LĂNG MỘ
Hoàng đế Shah Jahan huy động 22.000 công nhân, thợ đá tài ba, kỹ sư giỏi nhất xứ Ba Tư để xây dựng công trình. Chính tay ông đã chọn những phiến đá quý, kiểu dáng trong số hàng ngàn bản vẽ. Sau cùng, nhóm kiến trúc sư gồm Abdul-Karim Ma’mur Khan, Makramat Khan và Ustad Ahmad Lahauri quyết định thiết kế toàn bộ lăng mộ bằng đá cẩm thạch trắng, màu sắc mà Mumtaz Mahal rất thích lúc sinh thời.
Quá trình xây dựng bao gồm việc đào và san lấp ba mẫu đất mà nó được xây dựng trên đó, cũng như xây dựng giàn giáo gạch phức tạp được sử dụng cho dự án. Người ta kể rằng Shah đã tháo dỡ thành công giàn giáo trong đêm bằng cách nói với nông dân địa phương rằng họ có thể giữ lại bất kỳ viên gạch nào họ lấy từ đó.
Ngoài ra, công việc thiết kế còn kêu gọi hàng nghìn họa sĩ, nghệ nhân thêu và thợ cắt đá kỹ thuật cao. Hơn 1.000 con voi đã được sử dụng để chở vật liệu xây dựng, sau đó được vận chuyển bằng xe bò lên một đoạn đường đất dài 9 dặm được tạo ra cho dự án. Các ròng rọc đặc biệt sau đó sẽ giúp nâng các khối đá vào vị trí.
Tất cả sự chú ý đến chi tiết và quy hoạch dự án đã được đền đáp, vì ngôi mộ mất khoảng 12 năm để hoàn thành. Phần còn lại của các tòa nhà trong khu phức hợp mất thêm 10 năm để được hoàn thành.
NÓ RẤT TỐN KÉM
Với nguồn nhân lực cần thiết để hoàn thành lăng mộ Taj Mahal, chắc chắn dự án này rất tốn kém. Các vật liệu cao cấp đã được mang đến từ khắp châu Á và Ấn Độ bao gồm một lượng lớn đá cẩm thạch trắng mang về từ Makrana, cũng như 28 loại đá quý và bán quý được đặt trong đá cẩm thạch. Ngọc bích từ Trung Quốc, ngọc lam từ Tây Tạng, sapphire từ Sri Lanka và đá ngọc bích từ Afghanistan chỉ là một số ít trong rất nhiều loại đá được đưa vào Taj Mahal. Một ví dụ khác chứng minh cho sự đắt đỏ của lăng mộ có thể được tìm thấy trên mái vòm. Ban đầu, phần đỉnh trên mái vòm của lăng mộ được làm từ vàng (về sau đã được thay thế bằng đồng).
Vào thời điểm nó được hoàn thành hoàn toàn vào năm 1653, chi phí ước tính vào thời điểm đó là 32 triệu rupee. Vào năm 2020, con số đó chuyển thành khoảng 70 tỷ rupee (916 triệu USD).
YẾU TỐ ĐỐI XỨNG LÀ CHÌA KHÓA
Taj Mahal là một công trình đối xứng hoàn hảo. Là điển hình của kiến trúc được tạo ra dưới thời Shah Jahan, khu phức hợp được tổ chức theo sự đối xứng song phương chạy dọc theo trục trung tâm.
Taj Mahal thể hiện các khái niệm về kiến trúc dưới sự cai trị của Shah Jahan nhờ quy hoạch cân đối và đối xứng của nó. Lăng mộ, với đá cẩm thạch trắng, là đặc điểm trung tâm của khu phức hợp và được bao bọc bởi hai cấu trúc bằng đá sa thạch đỏ – nhà thờ Hồi giáo và nhà khách.
Bằng cách để lăng mộ toàn màu trắng duy nhất trong khu phức hợp, một hệ thống phân cấp kiến trúc được thiết lập. Càng tìm thấy nhiều màu trắng trong một tòa nhà, thì cấu trúc cụ thể đó càng quan trọng.
NÓ ĐƯỢC BẢO VỆ GẮT GAO BỞI CHÍNH PHỦ
Với tầm quan trọng và quy mô tầm cỡ của nó, không có gì ngạc nhiên khi chính phủ Ấn Độ quyết liệt bảo vệ Taj Mahal. Xuyên suốt lịch sử, họ đã thực hiện các biện pháp đặc biệt để đảm bảo an toàn cho công trình trước các mối đe dọa nhân tạo và tự nhiên.
Cả trong Thế chiến thứ hai và chiến tranh Ấn Độ-Pakistan, giàn giáo đặc biệt đã được dựng lên để ngụy trang cho tòa nhà và bảo vệ nó khỏi các cuộc tấn công trên không.
Để giúp bảo vệ công trình trước các tác nhân từ môi trường, vốn đang biến Taj Mahal từ màu trắng sang màu vàng nâu, một khu vực rộng 4000 dặm vuông có tên gọi Khu Taj Trapezium (TTZ) đã được thành lập. Khu vực này có tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt và phán quyết năm 1996 của Tòa án Tối cao Ấn Độ đã cấm sử dụng than trong các ngành công nghiệp nằm trong TTZ. Các công ty này hoặc được yêu cầu chuyển sang sử dụng khí đốt tự nhiên hoặc di dời ra khỏi khu vực được bảo vệ.
NÓ LÀ MỘT KỲ QUAN CỦA THẾ GIỚI
Taj Mahal là một trong những di tích được yêu thích nhất trong lịch sử. Trên thực tế, trong những năm gần đây, số lượng du khách đến Taj Mahal đã lên tới 8 triệu khách du lịch hàng năm.
Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi nó nằm trong danh sách 7 kỳ quan thế giới mới, thay thế cho Bảy kỳ quan thế giới cổ đại. Cuộc thăm dò công khai để tạo ra danh sách đã thu hút được hơn 600 triệu phiếu bầu và khi người chiến thắng được công bố vào năm 2007, Taj Mahal đứng cạnh các kỳ quan khác như Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc, Petra và Machu Picchu như một Kỳ quan mới của thế giới.
