Napoléon Bonaparte (15 tháng 8 năm 1769 đến ngày 5 tháng 5 năm 1821) là một tướng quân và là vị hoàng đế đầu tiên của Pháp được coi là một trong những nhà lãnh đạo quân sự vĩ đại nhất thế giới. Napoleon đã cách mạng hoá việc tổ chức và huấn luyện quân sự, tài trợ Bộ luật Napoleon, tái tổ chức giáo dục và thiết lập Concordat dài hạn với giáo hoàng.
Đây là tác phẩm mà họa sĩ Jacques David đã miêu tả một hình ảnh một vị vua Napoleon bách chiến bách thắng năm 1769- 1821. Hiện đang được triển lãm tại Bảo tàng Louvre, Pháp
Vẻ đẹp của kiệt tác Hoàng đế Napoléon Bonaparte
Các bạn có thể thấy trong họa phẩm nổi tiếng của họa sĩ Jacques-Louis David phía sau của Napoleon là một quang cảnh ảm đạm, nói lên không gian ảm đạm thê lương của cuộc chiến và để kết hợp hài hòa với những không gian ảm đạm đó người họa sĩ đã khéo léo dùng hình ảnh đang hành quân của binh sĩ và để kết hợp hai trạng thái đối lập đó trong một bức tranh mà không gây cảm giác đối chọi cho người xem.
Họa sĩ Jacques David đã khéo léo kết hợp tất cả những chi tiết này càng làm nổi rõ lên nét Uy Dũng của Napoleon. Ở Đây chúng ta có thể thấy tài năng của họa sĩ Jacques – Louis David đã giúp nhân loại khắc họa lại một hình tượng vĩ nhân cho hậu thế sau này.
Trong tác phẩm của Jacques – Louis David chúng ta có thể quan sát thấy Ánh sáng chính lại được tập trung về Chú ngựa đang cất vó rất dũng mãnh kết hợp với cánh tay và hướng của tấm khăn choàng cũng như sự tạo thế của chú ngựa sống động, ý cảnh của tác phẩm tựa như đang nói (Tiến lên) về phía trước.
Mọi chi tiết xung quanh Napoleon luôn thể hiển rõ ràng tô điểm khiến người xem có thể nhận thấy sự Dũng mãnh của nhân vật trong tranh. Nơi gần nhất của bức tranh là hình ảnh viên đá có khắc tên nhân vật trong tranh và tên của địa danh trận chiến thắng lịch sử Cannibal của Ông.
Bức tranh đã lột tả được hình ảnh của một vị tướng tài nổi tiếng của nước Pháp, và ông cũng là một trong những vĩ nhân của thế giới, góp phần phong phú cho nền văn hóa của nhân loại.
Ngoài ra kiệt tác Napoleon – Bonaparte cũng đã khẳng định được rằng nhiếp ảnh không thể nào thay thế được Mỹ thuật chính thống. Cái Hồn, ý cảnh và sự sống động của những tác phẩm theo trường phái Tả thực của nghệ sĩ thời Phục Hưng là điều mà không loại hình nghệ thuật nào có thể thay thế được. Điều này là khẳng định.
Thuở thiếu thời của Napoléon Bonaparte
Napoléon sinh ngày 15-8-1769 tại Ajaccio, trên hòn đảo Corsica không bao lâu sau khi hòn đảo này được chính quyền Genoa bán cho nước Pháp. Napoléon là người con thứ tư trong gia đình 8 người con và là con trai thứ hai của ông Carlo Buonaparte và bà Letizia Ramolino.
Ông Carlo là một luật sư, có dòng dõi quý tộc của xứ Tuscan và dòng họ này đã di cư và sống trên đảo Corsica vào thế kỷ 16.
Với nguồn gốc đảo Corsica và tên theo tiếng Ý là Napoleone Buonaparte, Napoléon là một đứa trẻ ngoại quốc có tính tình địa phương, rất ghét người Pháp là lớp người bị dân chúng coi là kẻ áp chế. Khi lên 9 tuổi, Napoléon được cha gửi theo học trường quân sự tại Brienne-le-Chateau, một tỉnh nhỏ gần Troyes.
Napoléon là một thiếu niên nhạy cảm, cô đơn, thường bị các bạn cùng lớp bắt nạt. Sự tàn nhẫn của các bạn học đã khiến cho Napoléon thu mình vào các mơ mộng về vinh quanh cá nhân và chiến thắng quân sự.
Napoléon là một học sinh trung bình về phần lớn các môn học nhưng lại xuất sắc về Toán Học. Năm 1784, Napoléon được chọn lựa vào Học Viện Quân Sự Paris, theo binh chủng Pháo Binh. Trong thời gian Napoléon theo học tại thành phố Paris thì người cha qua đời vì bị ung thư bao tử vào tháng 2 năm 1785, để lại một gia đình sống trong hoàn cảnh eo hẹp.
Napoleon khi còn nhỏ (Ảnh: Historia Obscura)
Tháng 9 năm đó, Napoléon tốt nghiệp Học Viện Quân Sự với cấp bậc Thiếu Úy, xếp hạng 42 trong số 58 tân sĩ quan. Sau đó, Napoléon phục vụ tại Trung Đoàn Pháo Binh Le Fère, trú đóng tại Valence. Đây là trường huấn luyện các sĩ quan Pháo Binh trẻ. Napoléon tiếp tục học hỏi bằng cách tìm đọc rất nhiều sách vở về chiến thuật và chiến lược, đọc các tác phẩm của Voltaire và Rousseau, và cũng đã tập viết văn, đúc kết lại thành “Các bức thư về Đảo Corsica” (Lettres sur la Corse) trong đó mô tả các cảm tình của mình đối với nơi sinh trưởng.
Tháng 9-1786, Napoléon trở lại đảo Corsica và đã không tham gian vào Trung Đoàn Pháo Binh cho tới tháng 6-1788. Vào giai đoạn này, toàn thể nước Pháp đang sôi động vì các biến cố chính trị và cuộc Cách Mạng Pháp sắp sửa bùng nổ. Napoléon tin tưởng rằng chắc chắn sẽ có cuộc thay đổi chính trị tại nước Pháp
Tháng 9 năm 1791, Napoléon xin nghỉ phép và trở về sống tại đảo Corsica trong 3 tháng, và trong thời gian này, ông đã phục vụ trong quân đội địa phương của đảo (the Corsican National Guard). Sự tham gia vào câu lạc bộ Jacobin và khuynh hướng chính trị cấp tiến của Napoléon đã gây nên sự bất hòa giữa Napoléon và ông Paoli, một người bảo hoàng.
Sau khi cuộc Cách Mạng Pháp xẩy ra và Vua Louis 16 bị hành quyết vào tháng 1-1793, thì ông Paoli với chủ trương tách đảo Corsica ra khỏi nước Pháp, đã tuyên bố Napoléon là kẻ bị đặt ra ngoài vòng pháp luật. Các người trong gia đình Buonaparte đành phải rời khỏi hòn đảo, chạy qua đất Pháp. Napoléon trở về phục vụ trong Quân Đội Pháp và đóng tại thành phố Paris.
Dưới chế độ quân chủ Bourbon, Napoléon có rất ít hy vọng được thăng cấp nhưng khi cuộc Cách Mạng Pháp lên cao độ vào ngày 10-8-1792 với chế độ quân chủ đã bị lật đổ và một nước Cộng Hòa được thành lập, thì đây là cơ hội rất tốt, có tính quyết định đối với cuộc đời của Napoléon và đã mở ra để Napoléon tiến lên đài vinh quang.
Vào thời gian này, phần lớn các sĩ quan cao cấp của quân đội Pháp vẫn còn trung thành với nhà Vua nhưng Napoléon lại xét đoán thời cuộc theo một đường hướng khác. Nước Cộng Hòa Pháp hiện đang phải đối đầu với cuộc nội chiến và các cuộc chiến tranh với các nước lân bang. Nền Cộng Hòa đang rất cần các sĩ quan có khả năng và trung thành với chế độ mới.
Vào tháng 12-1793, Napoléon ra lệnh đặt các khẩu đại bác ở trên cao, hướng về hải cảng Toulon và bắn vào các tầu chiến Anh, vì vậy hạm đội Anh phải rút lui và quân Cách Mạng Pháp đã chiến thắng tại Toulon. Do chiếm được thành phố này, Napoléon được phong chức Thiếu Tướng (Brigadier General) lúc mới 24 tuổi.
Augustin de Robespierre, ủy viên chính trị của Quân Đội Cách Mạng Pháp, đã phải gửi cho người anh là Maximilien Robespierre khi đó là người đứng đầu chính quyền Pháp và là một trong các nhà lãnh đạo của thời kỳ khủng bố, một bức thư ca tụng “công lao ưu việt” của viên sĩ quan trẻ Napoléon Bonaparte, thuộc đảng Cộng Hòa. Napoléon đã thành công vì biết áp dụng khéo léo một kỹ thuật quân sự mới là Pháo Binh vào chiến tranh.
Thời kỳ Hội Đồng Chấp Chính
Vào tháng 5 năm 1795, khi Napoléon đang sống tại thành phố Paris thì Hội Nghị Quốc Ước đưa ra trưng cầu dân ý bản hiến pháp mới của năm thứ ba thuộc Nền Cộng Hòa Thứ Nhất, cùng với các đạo luật theo đó hai phần ba nhân viên của Hội Nghị Quốc Ước sẽ được bầu lại vào các hội nghị lập pháp mới. Cũng vào giai đoạn này, các người bảo hoàng muốn tái lập chế độ quân chủ, nên đã xúi giục dân chúng Paris nổi loạn, khiến cho cuộc trưng cầu dân ý không thể thực hiện được.
Lúc bấy giờ, Tử Tước Paul de Barras là người được Hội Nghị Quốc Ước giao cho các quyền lực, đã không tin cậy vào vị chỉ huy quân đội của Bộ Nội Vụ và do được biết tới chiến thắng của Napoléon tại Toulon, nên đã chỉ định Napoléon làm chỉ huy phó. Ngày 13 tháng Vendemaire năm thứ 4, tức là ngày 5-10-1795, khi đám đông biểu tình rầm rộ trước Điện Tulleries, Napoléon đã hạ lệnh đặt các khẩu đại bác và bắn thẳng vào đám người biểu tình.
Hàng trăm người chết và bị thương. Đường phố Paris nhờ vậy sớm trở lại yên tĩnh. Napoléon đã cứu được Hội Nghị Quốc Ước và chế độ Cộng Hòa, và rồi trở thành chỉ huy trưởng của quân đội thuộc Bộ Nội Vụ, nhờ đó biết được tất cả các tiến triển chính trị tại thành phố Paris. Napoléon được phong Trung Tướng và cũng là vị cố vấn quân sự cho chính phủ mới, là Hội Đồng Chấp Chính (The Directory) với Paul de Barras là một trong năm nhân vật điều khiển Hội Đồng này.
Chính vào thời gian này, Napoléon đã làm quen với góa phụ của Tướng Alexandre de Beauharnais, một người đã chết trên đoạn đầu đài trong thời kỳ khủng bố. Bà góa phụ này hơn Napoléon 6 tuổi, tên là Josephine Tascher de la Pagerie, là một người gốc gác thuộc hòn đảo Martinique miền Tây Ấn, có hai con và nhiều mối tình với vài nhân vật danh giá.
Cũng vào thời gian này, Napoléon đã tỏ ra trung thành với Hội Đồng Chấp Chính nhờ công lao giải tán một nhóm người Cộng Sản chủ trương do Francois Babeuf và Filippo Buonarroti, một người Ý mà Napoléon đã quen biết từ đảo Corsica.
Vào tháng 3 năm 1796, Napoléon được cử làm Tư Lệnh đạo quân Pháp tại Ý Đại Lợi, chỉ huy một chiến dịch mà Hội Đồng Chấp Chính trù liệu rằng Napoléon sẽ ngăn chặn đạo quân Áo đóng tại nước Ý trong khi các đạo quân Pháp lớn hơn sẽ băng qua nước Đức để đánh vào thành phố Vienna là thủ đô của nước Áo. Napoléon đã cưới Josephine de Beauharnais rồi 2 ngày sau, lên đường qua nước Ý, nhận chức vụ.
Khi tới Bộ Chỉ Huy quân đội Pháp đóng tại Nice, ông thấy rằng đội quân này, với quân số 43,000 người nhưng thực ra chỉ có 30,000 binh lính vừa thiếu ăn, vừa thiếu mặc, thiếu trang bị và không được trả lương đầy đủ. Ngày 28 tháng 3 năm 1796, Napoléon đã nói trước quân đội: “Hỡi các binh sĩ, các người trơ trụi, thiếu ăn. Các tỉnh giàu có và các đô thị to lớn sẽ ở trong quyền lực của các người và tại các nơi đó, các người sẽ tìm thấy danh dự, vinh quang và tài sản. Hỡi các binh sĩ của miền Ý Đại Lợi, các người cần phải có can đảm và cương quyết”.
Ngày 12 tháng 4 năm đó, Napoléon đã đánh bại đạo quân Áo, chia cắt lực lượng này với đạo quân Sardina rồi tiến vào thành phố Turin. Vua của xứ Sardina là Victor Amadeus III phải xin đình chiến rồi sau Hiệp Ước Hòa Bình tại Paris vào ngày 15-5, hai xứ Nice và Savoy do người Pháp chiếm từ năm 1762, được sát nhập vào nước Pháp.
Vào thời gian này, có một kế hoạch cải biến nước Ý theo chế độ cộng hòa do một số nhà ái quốc người Ý, lãnh đạo do Buonarroti, nhưng ông này đã bị bắt cùng với Babeuf vì chống lại Hội Đồng Chấp Chính. Trước hoàn cảnh chính trị của nước Ý, Napoléon đã cho lập nên một chế độ cộng hòa tại Lombardi nhưng vẫn cho theo dõi các nhà lãnh tụ Ý, và vào tháng 10 năm 1796, Napoléon đã dựng nên nước Cộng Hòa Cisalpine bằng cách phối hợp xứ Modena và Reggio nell’ Emilia với các miền đất thuộc Giáo Hoàng là Bologna và Ferrara đang do quân đội Pháp chiếm đóng.
Khi lực lượng Pháp do Napoléon chỉ huy bao vây Mantua, các đoàn quân của nước Áo đã bốn lần vượt qua rặng núi Alps để tiếp cứu Mantua nhưng quân Áo đã bị Napoléon đánh bại. Tháng 1 năm 1797, đoàn quân Áo phải đầu hàng tại Rivoli và thành trì Mantua thất thủ. Sau đó, Napoléon đưa quân tiến tới Vienna. Khi còn cách thủ đô nước Áo 100 cây số, người Áo đã xin đình chiến.
Nước Áo bằng lòng nhường miền nam của xứ Hòa Lan cho nước Pháp và công nhận Cộng Hòa Lombardy thuộc về nước Pháp. Napoléon lo việc củng cố các chế độ cộng hòa tại miền bắc nước Ý là Cộng Hòa Ligurian (Genoa) và Cộng Hòa Cisalpine. Một số nhà ái quốc người Ý vào lúc này đã hy vọng rằng những phát triển chính trị này sẽ dẫn tới việc thành lập một quốc gia cộng hòa Ý theo kiểu mẫu của nước Pháp.
Các chiến dịch tại nước Ý do Napoléon điều khiển đã chứng tỏ thiên tài quân sự của ông, và cũng tại nước Ý, Napoléon đã làm phát triển một chiến thuật quân sự rất thành công, dùng làm căn bản cho các trận đánh lớn về sau. Napoléon đã dùng bộ óc bén nhậy của mình để quan sát các địa thế, hiểu rõ các chi tiết địa hình nào sẽ làm cản trở việc tiến quân.
Ông sớm đoán trước được các kế hoạch của kẻ địch. Khi bắt đầu vào trận chiến, Napoléon đã để dự trữ một lực lượng lớn, quan sát rõ ràng mặt trận và tìm ra điểm yếu nhất của lực lượng địch, dồn sức mạnh quân sự vào điểm đó, chia hai lực lượng địch rồi vào thời điểm quyết định, dùng lực lượng dự trữ hùng hậu, thanh toán ngay một nửa địch quân và kẻ địch đã phải kinh hoàng trước sức tấn công bất ngờ như vũ bão.
Napoléon Bonaparte là vị danh tướng có một khả năng đặc biệt, đó là nhận ra được thời điểm tốt nhất để tấn công. Bằng chiến thuật này, trong 11 ngày của năm 1796, Napoléon đã đánh bại đội quân Sardina đông gấp 5 lần. Napoléon đã theo đúng “nguyên tắc chia và chinh phục” (the principle of divide and conquer).
Napoléon còn tỏ ra có thiên tài về tâm lý và tuyên truyền. Ông đã nói trước hàng quân : “Trong hai tuần lễ, các người đã đạt được 6 chiến thắng. Các người đã bắt 15,000 tù binh. Các người đã giết chết hay làm bị thương 10,000 địch quân. Thiếu thốn đủ thứ, các người đã hoàn thành mọi nhiệm vụ. Các người đã chiến thắng mà không có đại bác, vượt qua sông mà không có cầu, tiến bước mà không có giầy, đóng quân mà không có rượu mạnh, và thường không có cả bánh mì.
Chỉ có các đoàn quân của nước Cộng Hòa, chỉ có các người lính của Tự Do mới có khả năng chịu đựng những thiếu thốn mà các người đang phải chịu đựng. . . Tất cả các người đang náo nức mang vinh quang về cho dân tộc Pháp, làm khiêm nhường các vị vua kiêu căng dám xiềng xích chúng ta. Các người hãy trở về làng mạc của các người và nói một cách hãnh diện rằng “ta đã ở trong đoàn quân chinh phục Ý Đại Lợi”
Trong chưa đầy một năm, Napoléon đã chiến thắng 14 trận lớn và hơn 70 trận nhỏ. Đội quân của ông đã chinh phục các miền giàu có và những nơi này đã phải nuôi ăn và đóng góp cho quân đội Pháp. Hàng triệu quan tiền được gửi về nước Pháp để làm giảm nhẹ các gánh nặng tài chính của chính phủ trung ương.
Vào tháng 10 năm 1797, nước Pháp và nước Áo đã ký kết Hòa Ước Campo Formio nhờ đó lãnh thổ Pháp được mở rộng. Napoléon trở về Paris và được đón mừng như một vị anh hùng. Napoléon Bonaparte đã mang lại vinh quang cho nước Pháp sau 5 năm chiến tranh trên lục địa của châu Âu.
Trở thành tổng Tài Thứ Nhất của nước Pháp (Premier Consul)
Khi lên cầm quyền “Tổng Tài Thứ Nhất”, Napoléon mới 30 tuổi, là một con người lùn và gầy, với mái tóc cắt sát nên được gọi là “le petit tondu” (chàng thanh niên nhỏ người có mái tóc cắt sát). Người dân Pháp vào thời gian này không biết rõ về cá nhân của Napoléon, họ đặt tin tưởng vào một nhân vật luôn luôn chiến thắng vì Napoléon là một chính trị gia khôn khéo, đã che dấu hai lần thất bại tại Dòng Sông Nile và tại pháo đài Acre.
Người dân Pháp vẫn còn ghi nhớ Hòa Ước Campo Formio, mang lại danh dự về cho nước Pháp. Người dân Pháp trông đợi Napoléon sẽ chấm dứt hệ thống chính quyền tham nhũng và không ổn định của Hội Đồng Chấp Chính, củng cố các thành quả chính trị và xã hội của Cách Mạng, cứu nguy và mang lại Hòa Bình cho xứ sở.
Từ khi lên làm Tổng Tài Thứ Nhất, Napoléon đã áp đặt chế độ độc tài quân sự lên toàn thể nước Pháp và thực chất của đặc tính này nằm trong Hiến Pháp.
Đối với nhiều người Pháp, Napoléon Bonaparte là con người của Định Mệnh (the Man of Destiny), là nhà cai trị xuất sắc nhất trong lịch sử của nước Pháp. Nhưng đối với các người khác của châu u, Napoléon lại là kẻ thù của các nền độc lập quốc gia.
Napoléon Bonaparte đã đoạt được hàng loạt chiến thắng quân sự nhờ thiên tài cầm quân của ông, nhờ các tướng lãnh tài giỏi và tinh thần chiến đấu anh dũng của quân sĩ dưới quyền, và cũng nhờ các lỗi lầm, sơ sót của địch quân. Từ nay, quân đội Pháp là lực lượng đáng sợ nhất và tiến bộ nhất của châu Âu.
Đạo quân này có những lính mới do chế độ quân dịch, với quân số mới vào khoảng 85,000 người mỗi năm và các tân binh được bổ sung vào các đoàn quân tinh nhuệ cũ để đáp ứng nhu cầu chiến trường. Các sĩ quan Pháp dưới thời Napoléon được thăng cấp trên căn bản khả năng hơn là thâm niên hay thế lực, và các cấp chỉ huy này quan tâm tới tinh thần chiến đấu của binh sĩ hơn là lo áp dụng kỷ luật nghiêm ngặt. Về phần quyết định trận đánh.
Sau thất bại ở Waterloo, Napoleon trở lại Paris và đến ngày 22/6/1815 thì thoái vị, nhường ngôi cho con trai mình. Sau đó, ông bị đày tới Saint Helena, một hòn đảo hoang vu trên Đại Tây Dương nằm ngoài bờ biển châu Phi và sống thầm lặng trên đảo trong suốt 6 năm.
Tháng 5/1821, Napoleon qua đời vì trọng bệnh, khi mới 52 tuổi. Năm 1840, thi thể của ông được đưa về Paris để tổ chức tang lễ và chôn cất dưới mái vòm của điện Invalides ở Paris.
Dù cuối cùng Napoleon bị đánh bại hoàn toàn, nhưng không ai có thể phủ nhận tài năng quân sự thiên tài của vị hoàng đế với chiều cao 1,69 m.
Napoléon Bonaparte là một danh nhân đã làm thay đổi Lịch Sử của nước Pháp và của Thế Giới..
Lucas Lương
https://www.dkn.tv/nghe-thuat/kiet-tac-hoi-hoa
