Tìm hiểu về thánh đường Florence và quá trình trở thành địa danh kiến trúc độc nhất vô nhị
Đã từ lâu, Santa Maria del Fiore – hay thánh đường Florence – Italia đã được coi là một tuyệt tác kiến trúc của nước Ý nói riêng và trên thế giới nói chung, với phần mái vòm đỏ gạch cao chót vót, tòa tháp chuông đầy mời gọi hay những thánh đường rộng mênh mông cùng những đường cong bên trong nhà thờ mang đậm nét kiến trúc Gothic. Đây là một trong những địa điểm du lịch nổi tiếng nhất nước Ý và cũng là nhà thờ lớn thứ 4 trên toàn châu Âu.
Thoạt nhìn, Santa Maria del Fiore có vẻ giống với một công trình kiến trúc rộng lớn với tổng thể đồng nhất, song thực chất, nhà thờ lại là sản phẩm được tạo bởi những mảnh ghép kiến trúc khác nhau, với mỗi cá thể được kết nối chặt chẽ. Thánh đường Florence được bắt đầu khởi công vào năm 1296, với thiết kế kiến trúc Gothic làm chủ đạo. Tuy nhiên, trải qua nhiều thế kỷ, công trình này lại được lồng ghép, tu sửa thêm với nhiều loại hình kiến trúc khác nhau, tiêu biểu như kiến trúc thời Phục hưng vào thế kỷ 15, hay một lần nữa với kiến trúc Phục hưng Gothic vào thế kỷ 19.
Để có thể hiểu rõ hơn về công trình kiến trúc đầy tinh tế và phức tạp này, cần phải chia tòa nhà ra làm 3 phần chính: tháp chuông (campanile); mái vòm (duomo) và kiến trúc mặt ngoài (façade).
Cũng tương tự như nhiều công trình kiến trúc cùng thời khác, thánh đường Florence ngày nay cũng là sản phẩm được hoàn thiện qua nhiều bàn tay của các kiến trúc sư người Ý nổi tiếng, tiêu biểu như Giotto và Brunelleschi. Cũng chính vì thế, tòa nhà đã trở thành một biểu tượng kiến trúc kì vĩ nổi tiếng khắp vùng Tuscana nước Ý, đồng thời cũng là một trong những danh lam thắng cảnh quan trọng góp mặt trong danh sách di sản thế giới của UNESCO, mang đến hàng ngàn lượt khách du lịch hàng năm cho thành phố Florence.
Như đã nói ở trên, trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về kiến trúc đầy tinh tế của thánh đường qua ba yếu tố chính:
Tháp chuông và tầm nhìn qua năm tháng của Giotto.
Trước khi thánh đường Florence được khởi công xây dựng, tại địa điểm đó vốn là một nhà thờ cổ kính xuất hiện từ thế kỷ 4 mang tên Santa Reparata. Tuy nhiên, do đã quá xuống cấp và cũ kĩ sau khi tồn tại qua hàng thế kỷ, hội đồng thành phố Florence đã lên kế hoạch tìm kiếm phương pháp cải tạo công trình kiến trúc này để có thể phù hợp hơn với tình thế đương thời. Vào năm 1294, một bản thiết kế tới từ kiến trúc sư – nhà điêu khắc Arnolfo di Cambio đã được hội đồng thành phố phê duyệt khởi công, đó chính là thánh đường Santa Maria del Fiore. Đây là một công trình kiến trúc đầy tham vọng lúc bấy giờ, với thời gian thi công dự tính sẽ mất tới 142 năm để hoàn thành một tuyệt tác kiến trúc với thiết kế mái vòm hình bát giác cao lớn và các gian giữa rộng thênh thang.
Trong thời gian xây dựng, Di Cambio qua đời và dự án được bàn giao qua tay một số các kiến trúc sư khác, bao gồm họa sĩ – kiến trúc sư nổi tiếng thời kỳ tiền Phục hưng: Giotto di Bondone (hay được biết tới rộng rãi với cái tên ngắn gọn Giotto). Ông bắt đầu công việc kiến trúc sư trưởng của thánh đường vào năm 1334 và chủ yếu tập trung vào thiết kế phần tháp chuông của thánh đường.
Tháp chuông của Giotto được ví như ngọn hải đăng lộng lẫy giữa lòng thành phố Florence. Đây là một cá thể kiến trúc riêng biệt đứng liền kề giáo đường chính của nhà thờ Santa Maria del Fiore và nhà rửa tội Thánh John (St. John).
Trong quá trình thực hiện dự án, Giotto luôn bám sát những dự tính trước đó của Di Cambio để lại, đó là lối kiến trúc polychrome (trang trí kiến trúc nhiều màu) được áp dụng đồng nhất với phần còn lại của nhà thờ. Cùng với đó, Giotto cũng kết hợp một số họa tiết mang dấu ấn của riêng mình vào thiết kế tháp chuông, tiêu biểu là phần đá cẩm thạch nhiều màu được sắp xếp một cách tỉ mỉ và khéo léo tại phần tường ngoài của công trình. Giotto đã nhập những phiến đá này từ các thị trấn xung quanh: đá cẩm thạch trắng từ Carrara; đá cẩm thạch xanh từ Prato và đá cẩm thạch đỏ từ Siena.
Tuy nhiên, quá trình hoàn thiện tháp chuông bị trì hoãn khi mới hoàn thành xong tầng thứ nhất, sau sự qua đời của Giotto vào năm 1337. Công trình sau đó được giao phó cho kiến trúc sư – nhà điêu khắc nổi tiếng Andrea Pisano, người đã để lại dấu ấn riêng của mình với thiết kế cổng vòm đẹp mắt của nhà rửa tội Thánh John. Đối với tháp chuông, Pisano tiếp tục hoàn thiện khối kiến trúc dựa trên những thiết kế của Giotto. Vào năm 1348, Pisano qua đời, nối tiếp sau đó là đại dịch Black Plague khiến cho tháp chuông một lần nữa bị bỏ ngỏ. Phải tới tận năm 1359, công trình tháp chuông mới chính thức được hoàn thiện bởi kiến trúc sư vùng Tuscan Francesco Talenti, với chiều cao 85 mét và tổng cộng 412 bậc thang.
mymodernmet/bachlam/designs.vn
(còn tiếp)
